Geworteld in verplaatsingsgedrag

Met onze bibliotheek aan referentiebuurten – Studio Plaats – leren we van honderden jaren aan ontwerpgeschiedenis. We koppelen feitelijke buurtdata over stedelijkheid (nabijheid van inwoners en banen), demografie, economie, verplaatsingsgedrag, mobiliteitsoplossingen en gebruikskenmerken aan bebouwings- en buitenruimtetypologieën. Door deze kennis te koppelen aan onze ontwerptoolbox verdichtingsstrategieën hebben we voor elke plek snel het juiste programma in beeld en zijn we direct in staat het gesprek te voeden over ruimtelijke-, economische en verkeerskundige consequenties.

Om het navigeren tussen de diverse mobiliteitsoplossingen in de binnenstad of aan de rand van de stad makkelijker te maken en om buurten onderling vergelijkbaar te maken, zijn de buurten onderverdeeld aan de hand van stedelijkheidsklassen: hoogstedelijk, centrumstedelijk, suburbstedelijk en dorps. Voor ruim 100 buurten is een kwantitatieve en kwalitatieve analyse uitgevoerd. Denk daarbij aan de mix aan bouwjaren, de dichtheid (FSI), de gemiddelde bouwhoogte en de functiemenging (MXI), een doorsnede van het straatprofiel en impressiebeelden van de gevels. Maar ook het aantal inwoners per km2, de huishoudenssituatie, het aantal auto’s per huishouden, de eigendomssituatie, de woningvoorraad, WOZ-waarde en de nabijheid van voorzieningen binnen een straal van 1 km weergegeven. En het verplaatsingspatroon naar afstandsklasse en vervoerswijze.

We zetten graag ons Dashboard verplaatsings- en persoonskenmerken in. De basis hierachter is het Onderzoek Onderweg in Nederland (ODiN), een doorlopend onderzoek naar de mobiliteit van de Nederlandse bevolking. Het is een enquête waarin respondenten hun verplaatsingsgedrag rapporteren. Het ODiN levert een combinatie op van verplaatsingskenmerken en kenmerken van de persoon. Van die verplaatsingen zijn in het ODiN wel vervoerswijzekeuze en herkomsten en bestemmingen bekend, maar geen routekeuze. Met behulp van het NRM kunnen uit het ODiN alle verplaatsingen worden geselecteerd die waarschijnlijk langs een specifiek segment gekomen zijn. Van deze selectie kunnen we de kenmerken van de verplaatsing en de gebruiker analyseren.

Onderstaande figuur geeft een zogeheten selected link-analyse. In een selected link wordt weergegeven hoe het verkeer naar het betreffende wegsegment uitwaaiert naar de herkomsten en bestemmingen. Het wegsegment waarop de selected link betrekking heeft, is aangeduid met een ‘zwarte speldenknop’. De herkomsten zijn per gebied in zwarte tekst en cijfers weergegeven en naar verhouding verduidelijkt met een gele cirkel, de bestemmingen in een blauwe tekstkleur en met een blauwe cirkel. Daarbij is telkens één rijrichting weergegeven. Omdat de informatie betrekking heeft op een geheel etmaal is de andere rijrichting gelijk maar met omgekeerde herkomsten en bestemmingen; in het NRM wordt aangenomen dat al het verkeer dat ’s ochtends op weg gaat, ’s avonds weer terugkeert.

We kunnen het Daily Urban System van een stad in één oogopslag inzichtelijk maken door verplaatsingen tussen gebieden in beeld te brengen met een lijndikte die in verhouding staat tot het aantal verplaatsingen. Hoeveel auto- en OV-verplaatsingen vinden er plaats tussen bepaalde steden? En welke dagelijkse pendelstromen zijn het grootst?

Een goed startpunt voor een gesprek over infraprojecten, mobiliteit en stedenbouw is om de groei van een stad in beeld te brengen. In de analyse hieronder kijken we naar de langjarige ontwikkeling van het verkeer op een aantal essentiële schakels in het wegennet. Ook vergelijken we deze telgegevens met de ontwikkeling van de bevolking, arbeidsplaatsen en de bebouwde omgeving. Op die manier ontstaat een ‘verhaal van de stad’.