Mobiliteitstransitie zuidelijke Randstad

Scenariostudie met behulp van mobiliteitsconcept en het mobiliteitstransitiespel

Opdrachtgever

Metropoolregio Rotterdam Den Haag

Locatie

Zuidelijke Randstad

Welk effect heeft de mobiliteitstransitie?

De Zuidelijke Randstad maakt de komende decennia een forse ontwikkeling door, waarbij 240.000 woningen gerealiseerd worden tot 2040. In de regio is daarom afgesproken om in te zetten op nabijheid, verstedelijking langs de Oude Lijn en de mobiliteitstransitie in gang te zetten. Door middel van een gebiedsgerichte toekomstverkenning is onderzoek gedaan naar:

  1. De mogelijke effecten van de mobiliteitstransitie in de Zuidelijke Randstad, onder andere op het hoofdwegennet;
  2. Maatregelen om richting te geven aan de mobiliteitstransitie en daarmee de beleidsdoelen van de Zuidelijke Randstad te behalen;

Studio Bereikbaar heeft samen met TwynstraGudde in 2020 – 2021 dit onderzoek uitgevoerd over de mobiliteitstransitie.

Mobiliteitstransitie in meest hoogstedelijke gebieden. Selectie centra Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht.

Scenariostudie

Deelmobiliteit, elektrificatie van voertuigen, drones, e-bikes en compactere stadslogistiek, er wordt veel over gesproken en mee geëxperimenteerd. Staan we open om mobiliteit te delen? Het aantal auto’s in Nederland groeit nog steeds, maar zijn we op den duur bereid om het eigen bezit te verminderen? Voor deze opdracht hebben we alle technologische en gedragstrends in beeld gebracht en geordend naar de fase van de ‘innovatie’. Ook is er een historische analyse uitgevoerd om de trends van de aflopen 30 jaar in beeld te brengen.

Aan de hand van deze historische trends en de innovaties zijn drie scenario’s opgesteld:

  • Trend, het doortrekken van de historische trends;
  • Individueel, met een nadruk op zelfrijdende voertuigen en e-fietsen.;
  • Collectief, met een nadruk op delen, e-fietsen, micromobiliteit en automatisering in het OV;

De scenario’s kennen een behoorlijke bandbreedte aan uitkomsten. In scenario “individueel” is sprake van een kleine toename van het autogebruik (t.o.v. WLO Hoog), waar “trend” en “collectief” een forse daling kennen. In Collectief zelfs onder het niveau van 2016. Vooral de ‘cocktail’ van micromobiliteit, delen en frequentieverhoging in het OV leidt tot een forse daling van het autogebruik. Deze afnames manifesteren zich vooral in het (hoog)stedelijk gebied. In elk scenario, en in elk gebiedstype, neemt het fietsgebruik fors toe (10 tot 50%).

Een van de vragen voor dit onderzoek is of de mobiliteitstransitie in de toekomst bijdraagt aan het oplossen van knelpunten op het wegennet. Dit gebeurt niet vanzelfsprekend; veel reizen wijzigen niet noodzakelijk en het inruilen van de auto voor een zero-emissie auto vermindert niet de druk op het autonetwerk. In enkele gevallen (voor sommige reizigers in het collectieve scenario) kan de zelfs bereikbaarheid verslechteren. Echter, in het gros van de scenario’s vermindert het aantal knelpunten op het wegennet (in trend t.o.v. 2040 Hoog, in collectief zelfs t.o.v. 2016). Hierdoor komen gestelde doelen van Zuidelijke Randstad, zowel op het gebied van agglomeratiekracht als leefbaarheid, dichterbij.

Mobiliteitsconcept

Daarnaast is de vraag gesteld hoe de mobiliteitstransitie benut kan worden. Er zijn in dit onderzoek verschillende varianten van een systeem met autoluwe steden met een rand van hubs eromheen modelmatig doorgerekend. In elke doorrekening neemt het autoverkeer naar en binnen de steden fors af. Hubs hebben de potentie om tot 25% van alle autoverplaatsingen naar het stedelijke gebied af te vangen. Door deze maatregelen zal de aantrekkingskracht en leefbaarheid van de stad groeien. Echter wordt het, ondanks het hub-netwerk, lastiger om in de stad te komen vanuit autoafhankelijke gebieden.

In gesprek met behulp van het Mobiliteitstransitiespel

Speciaal voor deze opdracht hebben we het Mobiliteitstransitiespel ontwikkeld. Deze serious game ondersteunt het gesprek om te doorgronden: welk effect verwachten we dat de mobiliteitstransitie heeft op het individu? Gaat Jan over twintig jaar anders reizen? Of zijn er factoren waardoor hij blijft doen wat hij nu al doet? Tijdens de gebiedstafels (landelijk, urbaan, stedelijk) is gewerkt met een spel met voorbeeldreizen. Het is vaak lastig om in toekomstdenken concreet te worden. Het spel met voorbeeldreizen gebaseerd op het OViN is hier ideaal voor. Door middel van persona’s en hun motieven is gekeken wat de mobiliteitstransitie voor deze mensen inhoudt. Vanuit deze mensen wordt gekeken wat dit betekent voor het hele gebied. Parallel aan het spel is er een modeldoorrekening uitgevoerd. Zo hebben we de modelwerkelijkheid en de bevindingen vanuit het spel aan elkaar verbonden.

CVS-paper

Voor het CVS-congres van 2021 hebben we dit paper opgesteld in samenwerking met gemeente Rotterdam en TwynstraGudde.